Bossen bedekken bijna een derde van al het land op aarde en bieden een vitale organische infrastructuur voor enkele van de dichtste en meest diverse levensverzamelingen op aarde. Ze ondersteunen ontelbare soorten. Toch rooien we elk jaar miljoenen hectaren van de natuurlijke bossen, vooral in de tropen. Ontbossing vormt een bedreiging voor enkele van de meest waardevolle ecosystemen op aarde.
1. Bossen waren ooit de bron voor fossiele brandstof
De eerste reden waarom bossen belangrijk zijn is niet de meest voor de hand liggende. Maar het organisch materiaal van bossen is de bron waaruit fossiele brandstof ontstond. En hoewel we ons verbruik van fossiele brandstof natuurlijk willen terugdringen of eindigen, kunnen we op dit moment nog niet zonder. De energie die opgeslagen ligt in fossiele brandstoffen zal voorlopig nog deels de mensheid moeten dienen.
2. Bossen helpen ons ademen
Bossen pompen zuurstof uit die we nodig hebben om te leven en absorberen de koolstofdioxide die we uitademen (of uitstoten). Een enkele volwassen boom met bladeren produceert naar schatting een dagvoorraad zuurstof voor twee tot tien mensen. Fytoplankton in de oceaan is productiever en levert de helft van alle zuurstof op aarde, maar bossen zijn nog steeds een belangrijke bron van goede luchtkwaliteit.
3. Bossen verminderen criminaliteit
Uit onderzoek blijkt dat meer bomen in steden criminaliteit verminderen. Ongeveer 10% meer bomen zouden tot een criminaliteit daling van ongeveer 12% leiden. Een mogelijke verklaring is dat in gebieden waar men bomen laat groeien mensen liever buiten zijn. En criminelen hebben natuurlijk liever geen pottenkijkers. Meer struiken hebben in sommige gevallen juist een averechts effect.
4. Bossen voeden ons
Bomen produceren niet alleen vruchten, noten, zaden en sap, maar ze maken ook een grote diversiteit mogelijk op de bosbodem, van eetbare paddenstoelen, bessen en kevers tot groter wild zoals herten, kalkoenen, konijnen en vissen.
5. Bossen produceren medicijnen
Bossen zijn de bron van veel ingrediënten die worden gebruikt om geneesmiddelen te maken voor de behandeling van malaria, kanker en andere ziekten. Meer dan een kwart van de moderne geneesmiddelen is afkomstig van tropische bosplanten. Aan de andere kant kan de vernietiging van bossen door de mens juist leiden tot de verspreiding van ziektes.
6. Bossen helpen ons dingen te maken
Waar zouden mensen zijn zonder hout en hars? We gebruiken deze hernieuwbare grondstoffen al heel lang om van alles te maken, van papier en meubels tot huizen en kleding, maar we hebben ook een geschiedenis waarin we ons laten meeslepen, wat leidt tot overmatig gebruik en ontbossing. Dankzij de groei van de boomteelt en duurzame bosbouw wordt het echter steeds makkelijker om verantwoord geproduceerde boomproducten te vinden.
7. Bossen creëren banen
Meer dan 1,6 miljard mensen zijn voor hun levensonderhoud in zekere mate afhankelijk van bossen, volgens de VN, en 10 miljoen mensen zijn direct werkzaam in bosbeheer of bosbehoud. Bossen dragen ongeveer 1% bij aan het wereldwijde bruto binnenlands product via houtproductie en andere producten dan hout, waarvan de laatste alleen al tot 80% van de bevolking in veel ontwikkelingslanden ondersteunen.
8. Bossen zijn de thuisbasis van bijna de helft van alle soorten
Bijna de helft van alle bekende soorten op aarde leeft in bossen, waaronder bijna 80% van de biodiversiteit op het land. Die variëteit is vooral rijk in tropische regenwouden, maar bossen krioelen van leven over de hele planeet: insecten en wormen werken voedingsstoffen in de bodem, bijen en vogels verspreiden stuifmeel en zaden, en belangrijke soorten zoals wolven en grote katten houden hongerige herbivoren in toom. Biodiversiteit is van groot belang, zowel voor ecosystemen als voor menselijke economieën, maar wordt wereldwijd steeds meer bedreigd door ontbossing.
9. Bossen bieden een huis een miljoenen mensen
Wereldwijd leven zo’n 300 miljoen mensen in bossen, waaronder naar schatting 60 miljoen inheemse mensen die voor hun voortbestaan bijna volledig afhankelijk zijn van inheemse bosgebieden. Nog eens miljoenen mensen leven langs of in de buurt van bosranden, maar zelfs een paar stadsbomen kunnen de waarde van onroerend goed verhogen en criminaliteit verminderen, naast andere voordelen.
10. Bossen houden ons koel
Door een bladerdak te vormen dat zonlicht absorbeert, creëren bomen ook belangrijke schaduwplekken op de grond. Stadsbomen helpen gebouwen koel te blijven, waardoor er minder elektrische ventilatoren of airconditioners nodig zijn, en grote bossen kunnen ontmoedigende taken aan, zoals het tegengaan van het hitte-eiland effect van een stad of het reguleren van regionale temperaturen.
11. Bossen houden de aarde koel
Bomen hebben nog een andere manier om de hitte te verslaan: CO2 absorberen dat de opwarming van de aarde voedt. Planten hebben altijd wat CO2 nodig voor fotosynthese, maar de lucht op aarde is nu zo dik met extra uitstoot dat bossen de opwarming van de aarde bestrijden door gewoon te ademen. CO2 wordt opgeslagen in hout, bladeren en bodem, vaak eeuwenlang.
12. Bossen laten het regenen
Grote bossen kunnen regionale weer patronen beïnvloeden en zelfs hun eigen microklimaten creëren. Het Amazoneregenwoud bijvoorbeeld genereert atmosferische omstandigheden die niet alleen daar en in het nabijgelegen landbouwgebied regelmatige regenval bevorderen, maar mogelijk ook tot in andere continenten.
13. Bossen voorkomen overstromingen
Boomwortels zijn belangrijke bondgenoten bij zware regenval, vooral in laaggelegen gebieden zoals riviervlakten. Ze helpen de grond meer van een plotselinge overstroming te absorberen, waardoor er minder grond verloren gaat en er minder materiële schade ontstaat door het vertragen van de stroming.
14. Bossen absorberen overtollig water en beschermen andere ecosystemen
Naast overstromingscontrole beschermt het opvangen van afvloeiend water ook de ecosystemen stroomafwaarts. Modern stormwater bevat steeds meer giftige chemicaliën, van benzine en gazonmest tot pesticiden en varkensmest, die zich ophopen in stroomgebieden en uiteindelijk zuurstofarme “dode zones” creëren.
15. Bossen vullen waterhoudende grondlagen
Bossen zijn als reusachtige sponzen, ze vangen afvloeiend water op in plaats van het over het oppervlak te laten rollen, maar ze kunnen het niet allemaal absorberen. Water dat langs hun wortels dringt, sijpelt naar beneden in waterhoudende grondlagen en vult de grondwatervoorraden aan die belangrijk zijn voor drinken, sanitaire voorzieningen en irrigatie over de hele wereld.
16. Bossen blokkeren de wind
Landbouw in de buurt van een bos heeft veel voordelen, zoals vleermuizen en zangvogels die insecten eten of uilen en vossen die ratten eten. Maar groepen bomen kunnen ook dienen als windscherm, als buffer voor windgevoelige gewassen. En naast het beschermen van die planten, maakt minder wind het ook makkelijker voor bijen om ze te bestuiven.
17. Bossen houden vuil op zijn plaats
Het wortelnetwerk van een bos stabiliseert enorme hoeveelheden grond, waardoor de fundering van het hele ecosysteem wordt versterkt tegen erosie door wind of water. Ontbossing verstoort niet alleen dat alles, maar de daaruit voortvloeiende bodemerosie kan ook nieuwe, levensbedreigende problemen veroorzaken, zoals aardverschuivingen en stofstormen.
18. Bossen reinigen vuile grond
Naast het op zijn plaats houden van grond, kunnen bossen ook gebruik maken van fytoremediatie om bepaalde verontreinigende stoffen op te ruimen. Bomen kunnen de giftige stoffen afbreken zodat ze minder gevaarlijk worden. Dit is een nuttige vaardigheid, want bomen kunnen overstromingen van rioolwater, lekkages langs de weg of verontreinigde afvloeiing absorberen.
19. Bossen zuiveren vuile lucht
Bossen kunnen op grote schaal luchtvervuiling opruimen, en niet alleen CO2. Bomen absorberen een breed scala aan vervuilende stoffen in de lucht, waaronder koolmonoxide, zwaveldioxide en stikstofdioxide. Zelfs een kleine hoeveelheid extra bomen in de stad kan de luchtkwaliteit enorm verbeteren.
20. Bossen dempen geluidsoverlast
Geluid vervaagt in bossen, waardoor bomen een populaire natuurlijke geluidsbarrière zijn. Het dempende effect is grotendeels te danken aan ritselende bladeren – plus andere witte bosgeluiden, zoals vogelgezang – en slechts een paar goed geplaatste bomen kunnen achtergrondgeluid met 5 tot 10 decibel verminderen, of ongeveer 50% zoals gehoord door menselijke oren.
21. Bossen helpen ons ontdekken en ontspannen
Natuurlijke schoonheid is misschien wel het meest voor de hand liggende en toch minst tastbare voordeel dat een bos biedt. De abstracte combinatie van schaduw, groen, activiteit en rust kan echter concrete voordelen opleveren voor mensen, zoals ons ervan overtuigen om oerbossen te waarderen en te behouden voor toekomstige generaties.
We voelen ons aangetrokken tot bossen en andere natuurlijke landschappen en ons aanmoedigt om onszelf te verjongen door te verkennen, rond te dwalen of gewoon tot rust te komen in de wildernis. Ze geven ons een gevoel van mysterie en verwondering en roepen het soort wilde grenzen op die onze verre voorouders hebben gevormd.
En dankzij ons groeiend bewustzijn dat tijd doorbrengen in bossen goed is voor onze gezondheid, zoeken veel mensen nu naar die voordelen met de Japanse praktijk van shinrin-yoku, in het Engels vertaald als “forest bathing”.
22. Bossen helpen om mentale problemen te verminderen
Van meer tijd doorbrengen in bossen is aangetoond dat het een positief effect kan hebben op onder andere depressie en posttraumatische stress stoornis. Ook bestaat er onder therapeuten een visie dat de moderne hectische samenleving een grote oorzaak vormt van problemen die neurodiverse mensen ervaren. In een bos waar alleen natuurlijke eisen lijken veel problemen als sneeuw voor de zon te verdwijnen.
Bronnen:
* Hetkanwel
* bambook