Wat motiveert mensen om actie te ondernemen tegen klimaatverandering? Je zou misschien denken dat het afwenden van een klimaatramp de belangrijkste reden is. Of misschien is het om de existentiële angst voor het ineenstorten van de biodiversiteit of het veranderende weer. Maar onderzoekers ontdekten dat juist vreugde ervaren een zeer belangrijke motivatie is om klimaatactie te ondernemen. Hoe werkt dat?
Een goed gevoel over jezelf
Klimaatactie wordt vaak geassocieerd met negatieve emoties. Dat heeft verschillende redenen.
- Berichtgeving over klimaatverandering maakt vaak gebruik van negatieve krantenkoppen. En dat is niet verwonderlijk. Negatieve emoties trekken sneller onze aandacht en dus klikken we sneller op het meest negatieve bericht. Omdat kranten nu eenmaal meer lezers willen, loont het dus om zo negatief mogelijk uit te pakken.
- Ook milieubeweging staat bol van vermaningen tegen veel andere dingen die ons plezier verschaffen: grote auto’s, reizen over de hele wereld, baby’s, winkelen, biefstuk.
- Dan zijn er de oproepen tot angst en anticiperend verdriet, bedoeld om paniek te zaaien: Zoveel dieren zullen uitsterven als ik vandaag niet doneer! Er zit wel een kern van waarheid in natuurlijk maar de marketingtechniek is bedoeld om meer donaties te genereren.
Gebombardeerd als we worden door doemdenken en drama is het gemakkelijk om het redden van de planeet te zien als een grimmige plicht, voornamelijk gevoed door schuldgevoel en angst. En toch vindt je die emotie relatief weinig terug bij mensen die daadwerkelijk iets willen doen aan klimaatverandering.
De groepen mensen die samen bezig zijn om klimaatverandering te bestrijden blijken juist veel plezier te ervaren. Ze delen in een goed gevoel over zichzelf en in wat ze voor de wereld betekenen.
Kortom: Goed doen voor anderen geeft ons een goed gevoel, en we gaan allerlei pro-sociaal gedrag vertonen om die warme gloed te krijgen.
Dit zou de reden kunnen zijn waarom milieuactivisten, ondanks de sombere berichtgeving, eigenlijk heel gelukkig zijn. Milieuactivisten hebben een hoger niveau van levenstevredenheid, in tegenstelling tot het stereotype van de boze milieuactivist.
Ook zien we dat mensen zich niet alleen goed voelen over zichzelf als ze iets goeds doen voor het klimaat, maar dat de verwachting van een goed gevoel over groen zijn, een van de sterkste drijfveren vormt voor milieuvriendelijk gedrag.
Mensen die een geluksgevoel of zingeving ervaren na een kleine nuttige handeling willen meer doen. Die geluksbeleving van milieuacties brengt mensen in een opwaartse spiraal.
De wortel en de stok
De bevindingen over motivatie om te strijden tegen klimaatverandering heeft belangrijke implicaties voor hoe we praten over klimaatactie.
Altijd maar hameren op schade en schuld activeert enkel korte termijn vermijding. Het kan milieuvriendelijk gedrag ontmoedigen door mensen het gevoel te geven dat ze zich pas goed mogen voelen over milieumaatregelen als hun gedrag perfect is.
Ook de positieve psychologie wijst in deze richting. Het broaden and build model stelt bijvoorbeeld dat negatieve emoties leiden tot snelle vermijding. Maar positieve emoties leiden juist tot het opbouwen van lange termijn bronnen (build) én het verbreden van het perspectief om zo meer oog te krijgen voor oplossingen (broaden). Beiden zijn belangrijke kwaliteiten in de strijd tegen klimaatverandering.
Goed gevoel en nuttig actie
Zelfs de anticipatie op helpende klimaatacties kan mensen al een goed gevoel geven. Maar het blijft belangrijk om die actie te koppelen aan daadwerkelijke CO2 reducties. De eerste klimaatactie die ik ondernam was bijvoorbeeld om deel te nemen aan een feest tegen klimaat. Mensen kwamen in enthousiasme samen om feesten en zo anderen bewust te maken van klimaatverandering.
Maar toen ik iets kritischer op het feest vroeg wie er nou bewuster was over klimaatverandering, bleken alle deelnemers al bewust te zijn. Zij dansten zich met veel plezier een ongeluk om andere feestgangers – die al bewust waren – nog bewuster te maken. Leuk, maar niet erg helpend.
Klimaatcoaching gaat uit van een positieve benadering en richt zich op het gemeenschappelijke plezierige gevoel dat we iets goeds doen voor de wereld. Maar in plaats van alleen praten gaan we ook daadwerkelijk iets goeds doen! Ieder project – hoe klein ook – moet leiden tot een CO2 reductie.
En dat is een groot verschil met inefficiënte klimaatactie. Alleen praten over klimaatverandering met gelijkgestemden kan ook al het fijne gevoel geven dat we iets doen. De kunst is om die positieve motivatie om te zetten in concrete CO2 reductie. En dat is de taak van een klimaatcoach.
Bronnen:
* Broaden and build model
* Ecologisch welbevinden