De meeste tuiniers hebben een hekel aan mos. Als het eenmaal hun perfect verzorgde gazon verstoort is het niet gemakkelijk meer te verwijderen. Maar mossen bestaan al veel langer dan gras. Sterker nog, het is de oudste plant op aarde. Maar is het ook een plant die beter helpt tegen klimaatverandering?
Mossen helpen om klimaatverandering te bestrijden. Ze vormen een klimaatvriendelijker alternatief dan gras, leggen koolstofdioxide vast in veenlandschappen en werken uitstekend om steden te vergroenen en verkoelen. Ook voeden ze zich met verontreinigende stoffen in de atmosfeer.
Mos is een ontzettend nuttige en veelzijdige plant die bovendien goedkoop is. Eigenlijk zouden we mos op ieder vrij oppervlakte moeten laten groeien waar we nog plek hebben. In dit artikel leer je hoe je mos kunt gebruiken en waarom dat zoveel oplevert.
Mos in je tuin tegen klimaatverandering
De eerste plek om mos te planten is in je tuin. Veenmos is een heel mooi alternatief voor gras in je gazon. Het is wintergroene en beloopbare bodembedekker die bovendien beter bestand is tegen een weersomstandigheden. Mos verkleurt niet lelijk bij een hittegolf, waar we er alleen maar meer van gaan krijgen en kan ook beter tegen een hondenplasje.
Mos houdt goed water vast en je kunt je grasmaaier de deur uit doen. En dat is goed voor het klimaat, want een gazon met gras heeft een uitstoot die wel 6 keer zo hoog is als hetzelfde oppervlakte landbouwgrond.
Per vierkante meter zijn grasvelden het meest vervuilende stukje groen in Nederland. Dat komt omdat we vaak veel te veel water gebruiken voor het onderhoud van gazon, omdat grasmaaiers niet energiezuinig zijn en omdat kalk en voeding voor het gazon ook een grote CO2 voetafdruk hebben.
Met mos heb je al die problemen niet. En het concept van een mostuin heeft zich al bewegen, want in Japan bestaan mostuinen al sinds mensenheugenis. Mossen hebben ook geen wortelstructuur. Dat heeft voor- en nadelen. Een voordeel is dat je ze vrijwel overal kunt plaatsen. Een nadeel is dat ze minder CO2 vastleggen onder de grond.
Een mooie combinatie voor de tuin is om mos te combineren met kleine bomen zoals een appelboom. Dat biedt voedsel, schaduw, CO2 opslag in wortels en dat allemaal zonder extra voeding of grasmaaiers.
Mos op je dak tegen klimaatverandering
Over groene daken hoor je steeds meer. Ieder platdak die het gewicht kan dragen is beter af met een groen dak. Het helpt om steden te verkoelen en de biodiversiteit te stimuleren. Met een goed aangelegd groen dat heb je geen werk en daken met mos passen zelfs onder zonnepanelen.
Groene daken zijn zo nuttig dat veel gemeenten er zelfs subsidie voor aanbieden.
Mos in je stad tegen klimaatverandering
Innovatieve bedrijven ontwikkelen mosfilters die die zowel in straatmeubilair als op gevels in stedelijke gebieden kunnen worden aangebracht.
Het straatmeubilair en de gevels maken gebruik van Internet of Things technologie om het mos te onderhouden en te reguleren. Ze werken door de warme en vervuilde stadslucht aan te zuigen en door een mosmat in het meubilair te persen.
Daarnaast geven de sensoren realtime data door, die zichtbaar worden gemaakt door een speciaal ontwikkeld online dashboard. Ook is er informatie beschikbaar over de omgevingssituatie en de luchtkwaliteit.
De speciaal gekweekte mossen kunnen tot 20 keer hun eigen gewicht aan water opslaan en verdampen. In combinatie met een actief ventilatiesysteem kan de omgevingstemperatuur met maximaal 4 graden worden verlaagd, wat overeenkomt met een koelvermogen van maximaal 6.500 watt.
De combinatie van technologie en biologie heeft meerdere voordelen. Het belangrijkste voordeel is dat mossen, in tegenstelling tot traditionele luchtfilters, fijne stofdeeltjes effectief verteren, waardoor deze lange tijd in de mosfilters blijven zitten. Wanneer de mossen te gestresst blijken te zijn, worden ze uitgewisseld en teruggebracht om te regenereren, voordat ze weer worden uitgezonden.
Andere voordelen zijn de merkbaar frissere lucht en de aangename geur van het bos, die ze in hete, verstikkende stadsgebieden voortbrengen. Dit heeft niet alleen een positief effect op het stadsklimaat, maar ook de geestelijke gezondheid van mensen kan baat hebben bij stedelijke vergroening. Bovendien zijn mosfilters eenvoudigweg effectiever dan puur mechanische filters. En dat maakt het ook economisch interessant voor bedrijven om ze te intstalleren.
Tussen de 70 en 80% van de mensen wereldwijd in steden woont en dat aantal zal toenemen naar 90%. Het is dus niet verwonderlijk dat 70% van de koolstofuitstoot ook uit steden komt. Daarom moet 70% van elke absorptie en de vermindering van de uitstoot ook in steden gebeuren.
Mos in de natuur heeft je hulp nodig
Als mossen exact de juiste hoeveelheid water krijgen nemen ze tot 35% meer CO2 op. De klimaatkosten van bewateren, worden daarmee gecompenseerd. Dat is handig in stedelijke omgeving. Maar in de natuur krijgt mos steeds minder water door klimaatverandering.
Wetenschappers hebben ontdekt dat mossen die in veengebieden groeien worden beïnvloed door de temperatuur. Daardoor kunnen weersomstandigheden hun vermogen om koolstof op te slaan aanzienlijk zouden verminderen.
Veengebieden beslaan slechts 3% van het landoppervlak wereldwijd, maar slaan wel een derde van de mondiale bodemkoolstof op; twee keer zoveel als alle bossen op aarde. De opname van CO2 door veenmossen is van vitaal belang, maar er is weinig bekend over hoe hun fysiologie wordt beïnvloed door stijgende CO2-niveaus.
Aangezien de CO2-uitstoot door menselijke activiteit blijft toenemen, wordt het steeds belangrijker CO2 af te vangen om de daarmee gepaard gaande klimaatverandering te matigen. Veengebieden zijn wereldwijd de grootste koolstofopslagplaatsen in de bodem. Daarom zoeken wetenschappers naar de effecten van klimaatverandering op veengebieden om het risico van klimaatverandering te beperken.
Wetenschappers zijn begonnen met het ontwikkelen van manieren om de effecten van de CO2-stijging gedurende de afgelopen 100 jaar op de belangrijkste plantensoort in veengebieden, mossen, te ontcijferen.
Uit analyses van cellulose in veenkernen, verzameld door samenwerkende wetenschappers die op vijf continenten werken, blijkt dat een door CO2 veroorzaakte toename van de fotosynthese van mossen sterk afhankelijk is van het waterpeil, waardoor de soortensamenstelling van veenmosgemeenschappen kan veranderen.
Voor de studie verzamelden de wetenschappers veenkernen op tien locaties wereldwijd. Zij reconstrueerden veranderingen in de fotosynthetische efficiëntie gedurende de 20e eeuw, door de invloed van fotorespiratie, een nevenreactie van fotosynthese, in te schatten.
Fotorespiratie is van cruciaal belang voor de koolstofbalans van planten omdat het de efficiëntie van de fotosynthese tot 35% vermindert, en het wordt onderdrukt door toenemende CO2 maar versneld door toenemende temperatuur.
Hoewel het probleem complex is, blijkt de oplossing eenvoudig. We moeten het waterniveau in veengebieden beschermen en vooral nat houden. Daarvoor zijn gelukkig al heel wat projecten gaande.
Het Global Peatland Initiative is slechts een van vele organisaties die zich inzet voor de bescherming van veengebieden. Hulp of een donatie aan dit soort organisaties is natuurlijk altijd welkom.
Bronnen:
* Global Peatland Initiative