Het verbouwen van zeewier kan een grote bijdrage leveren aan het herstellen van onze oceanen door oceaan verzuring tegen te gaan, koolstof op te vangen en schadelijke stoffen uit zeewater te filteren. Ook secundaire toepassingen zoals het verminderen van methaan productie bij koeien en minder landbouw hebben een indirect positief effect op oceanen.
Zeewier verbouwen kent een lange geschiedenis. Japan en China kweken al meer dan 2000 jaar zeewier. De kustbevolking oogstte een grote variëteit van de algen eerst als voedselbron en diervoeder, maar later ook voor industriële doeleinden en voedingssupplementen naarmate de praktijk meer wijdverbreid werd.
Vandaag de dag is China ’s werelds grootste producent van gekweekt zeewier, maar er zijn tal van andere landen die het potentieel van dit unieke mariene gewas beginnen te realiseren. Zeewier teelt is nu ’s werelds snelst groeiende aquacultuursector en het vertoont geen teken dat het snel zal afnemen.
In Noorwegen ligt Seaweed Solutions AS en het is een van Europa’s grootste ‘seaweed farms’ die al actief is sinds 1978. Maar hoe werkt het?
Met behulp van kleine locaties van slechts een paar hectare elk, kweken boeren zeewier in onderwatertuinen die bestaan uit hangende beuglijnen die de hele waterkolom gebruiken om ruimte te besparen. Het is economisch, relatief eenvoudig en brengt een hele reeks milieuvoordelen met zich mee.
Onderzoek toont aan dat zeewier niet alleen een cruciale rol kan spelen als bron van voedingsstoffen en voedsel, maar ook in de strijd tegen enkele van de ergste problemen die onze wereld vandaag teisteren: klimaatverandering en oceaanvervuiling.
Wat kun je produceren met zeewier?
Zeewier kent een groot aantal praktische toepassingen. We zetten de belangrijkste op een rij:
- Zeewier is geschikt als voer voor dieren. Maar ook voor mensen is het een belangrijke voedingsbron. Bepaalde rode zeewiersoorten bevatten zelfs tot 47% eiwit, maar andere zijn ook rijk aan magnesium, ijzer en andere mineralen met een hoog nutriëntgehalte.
- Daarnaast kan zeewier gebruikt worden als biobrandstof.
- Ook kun je zeewier gebruiken om verarmde grond te bemesten.
- Zeewier is een ingrediënt in cosmetica.
- Het kan gebruikt worden om vervuild afvalwater te reinigen.
- En zeewier kan een bijdrage leveren aan de verpakkingsindustrie en mogelijk een vervanger worden van schadelijk plastic.
Voordelen van zeewier teelt voor klimaat en milieu
Zeewier hoeft niet gevoed of bemest te worden, want het gewas haalt alles wat het nodig heeft uit zonlicht en de natuurlijke voedingsstoffen die al in het oceaanwater zitten. Dat betekent dat er geen synthetische pesticiden, zoet water of ontbossing aan het proces te pas komt, terwijl het tegelijkertijd een habitat biedt voor het lokale zeeleven en de waterkwaliteit verbetert. Daarom enkele voordelen op een rij:
- Efficiëntere opvang van koolstof
Macroalgen hebben het vermogen om koolstof vast te leggen net als andere kustplanten, zoals mangroven en zeegras, maar dan op een duurzame manier. In plaats van CO2 dicht bij de kust op te slaan wanneer het organische materiaal in de onderwaterbodem wordt begraven, zal zeewier zich eerder verplaatsen naar diepzeesedimenten omdat zijn habitat meer rotsachtig en geërodeerd is. Aangezien de zeewierkoolstof verder van de kust wordt opgeslagen, is de kans kleiner dat ze wordt verstoord en terug in de atmosfeer terechtkomt. In feite hebben macroalgen het potentieel om 173 miljoen ton CO2 per jaar op deze manier vast te leggen, waarbij ongeveer 90% van de vastlegging plaatsvindt door export naar de diepzee.
- Oceaanverzuring tegengaan
De oceaan is een van ’s werelds grootste koolstofputten, die chemische koolstofverbindingen absorbeert en opslaat om de hoge concentraties CO2 uit de atmosfeer te verlagen. Dit natuurlijke proces helpt het kooldioxidegehalte van de aarde onder controle te houden, maar de recente toename van de uitstoot van broeikasgassen (vooral door de verbranding van fossiele brandstoffen) heeft tot een te hoge CO2-uitstoot geleid. Het resultaat is verzuring van de oceaan, wat enorme negatieve gevolgen heeft voor mariene soorten, van weekdieren en krabben tot vissen en koraalriffen.
Zeewier kan ook hier een nuttige rol spelen. Zeewier groeit niet alleen snel, maar onttrekt ook CO2 aan het water om dat te doen. Uit een studie uit 2021 waarin drie zeewier-boerderijen in China met elkaar werden vergeleken, bleek dat de pH-waarde van het oppervlaktewater in het gebied met 0,10 was gestegen, efficiënt genoeg om de verzuring te bufferen.
- Verminderen van methaan productie bij koeien
Studies hebben aangetoond dat het toevoegen van slechts een kleine hoeveelheid zeewier aan veevoer de uitstoot van methaan door de dieren met meer dan 80% kan verminderen. Bovendien kan zeewier een vervanger worden van koeienvoer waardoor er minder land nodig is voor de productie van traditioneel verbouwd koeienvoer. En dat is zeer gunstig omdat voor die productie veel land nodig is en bossen worden gekapt. Bovendien wordt voer voor koeien in Europa vaak uit andere werelddelen gehaald en ook dat is vervuilend.
Hoewel minder vlees eten natuurlijk de grootste bijdrage levert, is de verwachting dat met de bevolkingsgroei in Azië vleesproductie bijna zal verdubbelen. Ook zien we dat mensen in Azië meer vlees eten dan vroeger.
- Beheer van vervuiling
Zeewier is niet alleen goed in het opzuigen van koolstofdioxide, het fungeert ook als een spons voor zware metalen en andere kustverontreinigende stoffen (zoals die afkomstig van afspoeling). Natuurlijk kan zeewier dat om deze reden wordt gekweekt, achteraf niet worden gegeten, maar het biedt zeker een potentieel goedkope, volledig natuurlijke oplossing om de gezondheid van mariene ecosystemen te helpen verbeteren. Dit soort kwekerijen met grote, snelgroeiende kelp creëert en herstelt ook habitats voor vissen en andere soorten oceaanleven, en biedt zo een toevluchtsoord voor bedreigde soorten.
Volgens de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) is 80% van de vervuiling van het mariene milieu afkomstig van het land, zowel grotere bronnen zoals meststoffen en pesticiden uit de industriële landbouw als kleinere bronnen zoals septische tanks en voertuigen. Een overvloed aan nitraten zoals fosfor en stikstof die milieuproblemen veroorzaken in de vorm van schadelijke algenbloei en zuurstofarme “dode zones” in de oceaan. Gekweekt zeewier kan deze voedingsstoffen verminderen en tegelijkertijd zuurstof produceren, waardoor zowel de oorzaak als het gevolg van deze gebieden wordt verlicht.
Nadelen van zeewier verbouwen
Natuurlijk zijn er ook nadelen verbonden aan de zeewier kweek.
De technologie voor het transporteren, drogen en omzetten van zeewier in biobrandstoffen, bioplastics of voedsel grondstoffen vergen en zelf CO2 uitstoten. Het is ook mogelijk dat de koolstof vastleggende gewassen hun werk te goed doen en te veel voedingsstoffen aan het wilde ecosysteem onttrekken.
Ook kan grootschalige teelt negatieve ecologische gevolgen hebben en mariene habitats veranderen als er niet zorgvuldig te werk wordt gegaan; ongereguleerde of overproductie van zeewier kan gevolgen hebben voor de hoeveelheid natuurlijk licht die beschikbaar is voor andere in zee levende soorten die afhankelijk zijn van fotosynthese.
Tot slot
Hoewel ook zeewier productie nadelen kent, ziet het er naar uit dat de voordelen velen malen zwaarder wegen.
Ook is zeewier productie economisch rendabel. En dat maakt het veel gemakkelijker om deze klimaatoplossing op te schalen. De economische waarde van het aanpakken van de verontreiniging door voedingsstoffen kan bijvoorbeeld de kosten voor afvalwaterzuivering drukken; hetzelfde geldt voor het omzetten van zeewier in biobrandstof, meststof of brandstof, afhankelijk van de waterkwaliteit.
Goede regulering van deze groeiende markt met oog voor milieu maakt waarschijnlijk het verschil of de voor- of nadelen van seaweed farming de overhand nemen.
Bronnen:
* FAO
* Frontiers
* Genial Project